Bij een van mijn klanten viel me laatst iets op wat ik vaker zie bij grote organisaties: teams raken uitgeput en haken af. Dit is wat ik hoor:
“Het zal wel” of “laat maar zitten” of “hier ga ik niet meer voor rennen”.
Besluiten blijven uit, prioriteiten zijn onduidelijk, en medewerkers voelen zich niet gehoord. Het klinkt misschien herkenbaar:
Wat hier vaak aan ten grondslag ligt, is dat de ordening in de organisatie simpelweg niet helder is. Wie gaat waarover? Wie is de baas op welk gebied? Ja, ik gebruik bewust het woord “baas”.
Want hoewel het soms een negatieve lading heeft, staat een goede baas voor mij gelijk aan iemand die leidt, knopen doorhakt, kaders stelt en een heldere richting geeft. En dát is precies wat teams vaak nodig hebben om weer succesvol te worden.
Wat gaat er mis zonder een “baas”?
IBij veel organisaties ligt steeds meer nadruk op autonomie en dienend leiderschap. Begrijp me niet verkeerd, dat is geweldig, ontzettend belangrijk en heb je me ook veel horen prediken. Maar autonomie zonder heldere kaders werkt averechts. Je ziet teams zwemmen, zich verliezen in de zoveelste discussie over prioriteiten, en uiteindelijk gedemotiveerd raken omdat ze het gevoel hebben dat hun werk niet bijdraagt aan het grotere geheel.
Systemisch gezien gaat het hier fout als de ordening binnen de organisatie niet duidelijk is. Wie beslist? Wie bepaalt de prioriteiten? En – minstens zo belangrijk – wie niet? Hier kan Scrum ons veel leren. De Product Owner is in dat framework de duidelijke “baas” als het gaat om prioriteiten. Niet een commissie, maar één persoon die richting geeft.
Doet die “baas” dat in zijn eentje? Natuurlijk niet. Een goede Product Owner of leider betrekt stakeholders, luistert naar input en maakt scherpe keuzes. Maar uiteindelijk is hij of zij degene die knopen doorhakt en kaders stelt.
De kracht van kaders en autonomie
Ben ik dan van mijn geloof gevallen? Nee, zeker niet. Het autonomie-alignment-model van Henrik Kniberg dat ik ook al jaren gebruik, benadrukt dat teams niet zonder een duidelijke koers kunnen. Het geeft precies aan waar de balans ligt tussen leidinggeven en autonomie.
- De koers en doelen – de wat: Deze vallen onder de verantwoordelijkheid van de “baas” (ik blijf het woord maar even gebruiken). Diegene bepaalt wat de prioriteiten zijn en waar we naartoe werken.
- De uitvoering – het hoe: Dit laat je zo volledig mogelijk aan de teams. Zij zijn hier de experts, zij weten wat werkt, en ze hebben de vrijheid om te bepalen hoe ze de gestelde doelen behalen. Op dit gebied zijn de teams de baas dus.
Het klinkt simpel, maar het vraagt om duidelijke communicatie en vertrouwen van beide kanten. Teams voelen zich serieus genomen omdat ze autonoom mogen werken binnen heldere kaders. Die kaders moeten dan wel gesteld worden natuurlijk. De baas garandeert hiermee dat het werk ook daadwerkelijk de prioriteiten weerspiegelt.
Waarom “nee” zeggen een teken van leiderschap is
Wat een goede “baas” onderscheidt, is het lef om keuzes te maken. En dat betekent heel vaak dat je “nee” moet zeggen. Nee tegen extra wensen, nee tegen onrealistische doelen en nee tegen alles wat niet past binnen de prioriteiten.
Ik merk in de praktijk dat dit een van de moeilijkste aspecten van leiderschap is. Zeker in omgevingen waar veel stakeholders iets willen, voelt het alsof je iedereen tevreden moet houden. Maar door altijd “ja” te zeggen en compromissen te sluiten, creëer je chaos, frustratie en ontevredenheid.
Een voorbeeld: bij een van mijn klanten is het gebrek aan duidelijke prioriteiten en beslissingen een van de grootste energielekken. Er is geen baas en iedereen wil alles tegelijk. Door een duidelijke hiërarchie in prioriteiten te introduceren – en dus soms “nee” te zeggen – ontstaat er rust en overzicht.
Zo krijg je je teams weer aan de praat
Wil je de ordening in jouw organisatie verbeteren en teams weer richting en energie geven? Volg deze drie stappen:
Wil je teams weer in hun kracht zetten, volg dan deze stappen:
- Breng rollen in kaart en stel kaders: Wie gaat waarover? Wat zijn de verantwoordelijkheden van elke rol? Wie beslist? Wie is “de baas” over prioriteiten, en wie over de uitvoering? Maak dit expliciet en zorg dat dit voor iedereen duidelijk is.
- Communiceer prioriteiten: Creëer een overzichtelijke backlog. OKR’s, Kanban, Obeya en andere tools kunnen helpen om focus en overzicht te creëren.
- Durf nee te zeggen: Stel de juiste vragen om te bepalen wat écht waarde toevoegt en houd hieraan vast.
- Bouw vertrouwen: Laat teams autonoom werken binnen de kaders. Stimuleer teams om eigenaarschap te nemen over de hoe-vraag. Geef ze de ruimte om te experimenteren en fouten te maken.
Hoe zit het in jouw organisatie?
Zijn de rollen, kaders en prioriteiten helder? Of merk je dat teams worstelen met focus en energie? Wil je daar verandering in brengen? Neem contact met me op, dan kijken we samen hoe je jouw organisatie weer in beweging krijgt.