Zo heb je meer invloed op veranderen

Toen Maaike deze kenmerken deelde, dacht ik: "daar gaat mijn visie."

LEES VERDER

Met mijn klant volg ik een training van Maaike Thiecke over Systemisch Transitiemanagement. Het blijft supertof, leerzaam en mega interessant om een andere bril opgezet te krijgen. 

Tijdens de eerste dag werd ik weer eens geconfronteerd met de uitdagingen van verandering in organisaties, maar dan vanuit een heel ander perspectief: de logica van levende systemen. Dit inzicht zette me even aan het denken, vooral over de visie van Filotes: 

Wendbare mensen maken wendbare organisaties.

Want als organisaties als levende systemen functioneren, hoe verhoudt zich dat dan tot het belang van de persoonlijke wendbaarheid van individuen? Nu had ik het boek van Maaike en Bianca van Leeuwen “Systemisch Transitie Management” al gelezen en zit het systeemdenken stevig in onze methode gebakken. En toch werd ik gedwongen er weer goed over na te denken. Juist door het oppoetsen van mijn systemische bril vroeg ik me af hoe mijn kijk op persoonlijke wendbaarheid werd beïnvloed. 

In dit blog neem ik je mee in wat ik leerde en in mijn denkproces. 

De logica van levende systemen

Organisaties kan je beschouwen als levende systemen met hun eigen dynamiek en logica. Er zijn drie belangrijke kenmerken van levende systemen:

1. Levende systemen zijn gericht op behoud van de status quo

Het idee dat levende systemen van nature de neiging hebben om terug te keren naar de oude situatie verklaart waarom veranderingen vaak niet beklijven. Ook al worden er nieuwe processen geïntroduceerd of teams anders ingedeeld, als we even niet meer weten hoe we ermee om moeten gaan en er onzekerheid ontstaat, kan het systeem van de organisatie snel terugvallen in oude patronen. Dit gedrag is niet per se een teken van weerstand, maar veel eerder een normale eigenschap van het systeem zelf.

2. Levende systemen zijn collecties die anders reageren dan de losse individuen

De manier waarop een organisatie als geheel reageert op een verandering is niet eenvoudigweg de som van de individuele reacties van de medewerkers. De interacties tussen mensen, de onderlinge relaties en de groepsdynamiek creëren samen een collectief gedrag dat kan afwijken van wat je zou verwachten als je alleen naar de losse individuen zou kijken.

3. Patronen, niet individuele inzet, bepalen het resultaat van het collectief

Dit was voor mij het meest confronterende kenmerk van levende systemen. Het gaat namelijk niet zozeer om de individuele inzet of competenties van mensen, maar om de patronen die ontstaan binnen het systeem. Die patronen kunnen bepalend zijn voor hoe effectief een verandering is. 

Toen Maaike deze kenmerken deelde, dacht ik: “daar gaat mijn visie.” Als het niet de individuele inzet en competenties zijn die de doorslag geven, maar de patronen binnen een organisatie, lijkt het idee dat wendbare mensen wendbare organisaties maken stukken minder relevant. 

Maar na even nadenken, besefte ik dat juist diezelfde mensen de sleutel zijn tot het doorbreken van niet-effectieve patronen. Wendbaarheid is immers niet alleen het vermogen om zich aan te passen aan veranderingen, maar ook het vermogen om te reflecteren op de situatie en deze te beïnvloeden. Om het gevoel van onrust die ontstaat als je het even niet meer weet, te herkennen en kan inzetten als een soort van judoworp die helpend is om het doel te bereiken.  

Wendbaarheid – reflecteren en leren als kern

Het vermogen om te reflecteren, te leren en effectief te reageren is een belangrijk kenmerk van wendbaarheid. Het gaat niet uitsluitend om effectief te reageren op veranderingen, maar ook om actief te zoeken naar manieren om patronen binnen de organisatie te doorbreken. 

Wendbare medewerkers kunnen zichzelf “op de foto zetten”. Dit betekent dat ze niet alleen naar de situatie kijken als iets wat hen overkomt, maar dat ze zich bewust zijn van hun eigen bijdrage aan de situatie en die ze willen veranderen.

Deze reflectieve houding zorgt ervoor dat mensen niet blijven wijzen naar externe factoren of naar collega’s als de oorzaak van problemen. In plaats daarvan zijn ze in staat om naar binnen te kijken en zichzelf als onderdeel van het geheel te zien. Dit betekent dat ze vragen kunnen stellen als: “Hoe draag ik bij aan dit patroon?” en “Wat kan ik anders doen om een doorbraak te realiseren?” of ”Wat hebben wij nodig om de volgende stap te zetten”.  

De synergie tussen bovenstroom en onderstroom

De inzichten over levende systemen laten duidelijk zien dat verandering in organisaties altijd een samenspel is van de bovenstroom (zichtbare veranderingen in structuur en processen) en de onderstroom (onzichtbare dynamieken zoals cultuur en emoties). De uitdaging is om deze twee stromen in balans te brengen. Hierin speelt de persoonlijke wendbaarheid van mensen wat mij betreft een cruciale rol.

Wanneer medewerkers leren om niet alleen veranderingen in de bovenstroom te omarmen, maar ook de onderstroom te begrijpen en beïnvloeden, ontstaat er een synergie. Wendbare mensen kunnen de onderliggende patronen herkennen die de status quo in stand houden. Ze kunnen interventies doen op zowel de bovenstroom als de onderstroom om duurzame verandering te realiseren. Dit vraagt om een combinatie van analytische vaardigheden om patronen te zien en de moed om anders te handelen.

Wendbaarheid is de belangrijkste skill van de toekomst.

Mijn aanvankelijke twijfel maakte al snel plaats voor de overtuiging dat wendbaarheid zelfs belangrijker is dan ooit. Het vermogen om patronen te herkennen, te reflecteren op de eigen rol en te handelen vanuit dat inzicht is precies wat mensen in staat stelt om levendige systemen te beïnvloeden. Wendbaarheid gaat dus niet alleen over aanpassingsvermogen, maar ook over bewustwording en actie.

Juist in complexe en steeds veranderende organisaties zijn wendbare mensen nodig die de status quo durven uitdagen en nieuwe wegen durven in te slaan. Wendbaarheid wordt daarmee de katalysator voor verandering op systeemniveau. 

Dé sleutel tot een succesvolle toekomst

Het volgen van de training van Maaike heeft me opnieuw laten zien hoe belangrijk het is om wendbaarheid te blijven koesteren en te ontwikkelen. Wendbaarheid blijft namelijk dé sleutel tot een succesvolle toekomst, juist in een wereld die steeds complexer en onvoorspelbaarder wordt.
Vond je dit artikel interessant? Wil je weten hoe jouw organisatie effectiever kan veranderen. Neem dan contact met ons op! We denken graag mee over hoe je je mensen en organisatie toekomstbestendig kunt maken, zodat ze niet alleen kunnen omgaan met verandering, maar deze ook actief kunnen vormgeven.

Download direct onze
gratis gids

Een doorbraak in
transformeren

Ontdek het geheim van echte Business Agility. Met vertrouwen en commitment uit de organisatie.
Zonder gedoe.