Het voelt bijna cliché om er middenin de tweede golf over te beginnen. Hoeveel er om ons heen verandert. Hoeveel er met thuiswerken, mondkapjes en 1,5 meter afstand van ons flexibel vermogen en onze vindingrijkheid gevraagd wordt. En toch wil ik er graag dit artikel aan wijden. Om eens wat verder in te zoomen op wat deze periode zo uitdagend maakt en wat we nodig hebben om er succesvol mee om te gaan.
Want nu is het COVID-19, maar dit is ongetwijfeld niet de laatste keer dat er ingrijpende veranderingen op ons afkomen. Wat kunnen we nu leren, om straks ongeacht de omstandigheden koers te kunnen houden? Hoe doen we ons Agile voordeel met wat nu zo vaak als crisis wordt bestempeld?
De uitdaging
De grote uitdaging van deze tijd wordt elke persconferentie door Mark Rutte benoemd. Telkens weer wijst hij ons op onze eigen verantwoordelijkheid. Handen stuk wassen, afstand houden en niet in groepen samenkomen. In principe heel simpele richtlijnen. Rutte zegt dan ook steevast: ‘Hou je gewoon aan de maatregelen.’ Dan zouden we samen het virus onder controle krijgen. Easy does it.
Maar dat ‘gewoon’ waar onze premier het over heeft, is helemaal niet zo gewoon. Die verantwoordelijkheid waar hij het over heeft, gaat namelijk over menselijk gedrag. En als er iets moeilijk is om te veranderen is dat het wel. Dat blijkt ook wel uit het groeiend aantal uitingen van onvrede en incidenten, geboren uit het verlangen om weer terug te keren naar ‘normaal’. Het nieuwe normaal, maar toch. In de kern is er vooral een verlangen naar hoe het eerst was, in plaats van naar een nieuwe situatie.
Die houding is heel menselijk. Wij zijn zo geprogrammeerd. Ons systeem herkent verandering van oudsher als onveilig, dus verzet het zich ertegen. Die reflex, daar kun je niks aan doen. Maar word je je hier bewuster van, kun je hier wel degelijk andere keuzes in leren maken. Dat wil je, want is je blik gericht op hoe het eerder was, blijf je je grotendeels gedragen zoals je dat altijd deed. En doe je wat je altijd deed, krijg je wat je altijd kreeg. Was getekend, Albert Einstein.
Willen we vooruit met elkaar zullen we dus ook echt onze blik op de toekomst moeten richten. Zullen we verandering (door welke omstandigheid dan ook) moeten omarmen.
Dit hebben we nodig
Om die blik succesvol op de toekomst te houden en mee te bewegen met de veranderingen die we onderweg tegenkomen, hebben we een aantal dingen nodig. Dingen die we kunnen leren: kennis en vaardigheden.
Ik geef je er een aantal mee.
Kennis over gedrag
Allereerst zou er maatschappelijk meer aandacht moeten zijn voor gedrag. Aandacht voor hoe gedrag werkt en hoe het aangestuurd wordt door gedachten en gevoelens die over de jaren zijn ontstaan. Die jou als mens hebben gevormd en die er dankzij ervaringen uit je leven in zijn geslopen. Waardoor gewoontes en reflexen zijn ontstaan. Je terugtrekken als het moeilijk wordt bijvoorbeeld, je hevig tegen kritiek verzetten of naar de snoepla lopen na een drukke dag. Om in Corona-context te blijven: weigeren een mondkapje op te zetten, omdat iemand anders dat van je vraagt. Of juist elke maatregel strikt naleven, omdat dat ‘nu eenmaal de regels zijn’.
Vaak ben je je er helemaal niet zo bewust van. Je hier bewuster van worden en vervolgens onderzoeken welke gevoelens en overtuigingen eronder liggen zijn belangrijke stappen naar wezenlijke gedragsverandering.
Meer kennis over motivatie
Om succesvol te kunnen veranderen, moet het doel ervan bovendien kraakhelder zijn. Dat geldt op ieder niveau. Je wil als individu, team, organisatie of samenleving precies weten waarom iets op dat moment belangrijk is. De waarde ervan moet duidelijk gecommuniceerd. Intrinsieke motivatie is daarbij altijd beter dan dat de verandering van buitenaf wordt opgelegd.
Het is dus altijd beter om mensen het besef mee te geven waarom ze zich aan coronamaatregelen moeten houden dan om straffen uit te delen. Zend dit niet alleen, maar stimuleer mensen ook om hier voor zichzelf over na te denken. Wat betekent het voor hen persoonlijk? Voor wat voor hen belangrijk is? Wat levert het hen thuis op, of op de werkvloer? Zo kun je (samen) goed voelende en effectieve keuzes maken, op het resultaat en de winst gericht, in plaats van op het verlies van wat je op dat moment hebt.
Meer open communicatie en samen
Als een ding duidelijk wordt in deze tijd is het wel hoe verschillend mensen (naar COVID-19) kijken. Het is allang niet meer alleen het RIVM die met feiten en cijfers die het publieke debat stuurt. Er doen allerlei alternatieve verhalen en waarheden de ronde die vaak ver uit elkaar liggen. Waarheden die vaak niet verder uit elkaar konden liggen. Van ‘het virus bestaat niet’ tot ‘het land moet langdurig op slot, willen we hier ooit uitkomen’.
Hoe ver deze groepen ook uit elkaar liggen en hoe luidkeels ze soms ook tegenover elkaar staan, we zullen het uiteindelijk toch samen moeten doen. We kunnen niet met een deel van de samenleving verder en een ander deel aan zijn lot overlaten. We zullen dus altijd op zoek moeten blijven naar gemeenschappelijkheid om in gesprek te blijven. Met respect voor elkaars emotie en zorgen. Dat vraagt sterke communicatie vaardigheden van iedereen.
Meer lummelen en reflecteren
Last but not least merken we meer dan ooit hoeveel energie veranderen kost. Meebewegen met hoe dingen lopen. Ineens niet meer naar kantoor kunnen bijvoorbeeld, of niet meer zomaar meetings of bijeenkomsten kunnen organiseren. We zijn innovatief is wel gebleken, maar het heeft ook het nodige gekost. We horen veel over stress- en vermoeidheid gerelateerde klachten. Doordenderen in het 24/7 tempo zoals we dat kenden, is niet meer wenselijk, merken we steeds meer.
Om onze creativiteit en wendbaarheid zo hoog te houden zullen we veel meer plaats moeten maken voor lummelen en reflecteren. Lummelen om bij te tanken en het overzicht te behouden. Om tot vernieuwende inzichten te blijven komen. En om goed te reflecteren. Wat vind ik of vinden wij als team of gezin belangrijk? Leven of werken we ook echt op die manier? Of kunnen er dingen anders en beter?
Het zou prachtig zijn als die momenten van rust en reflectie er blijven, ook als de trein straks weer wat harder gaat rijden. Als we meer leren lummelen en reflecteren, meer nadenken over wat ons gelukkig maakt, levert dat meer productiviteit op en betere besluiten.
Samen anders
Zolang de omstandigheden veranderen en de mensen niet mee leren bewegen, kun je op je kop gaan staan. Blijven roepen dat je je handen moet wassen en afstand moet houden. Of – in een meer Agile context – blijven uitleggen hoe het framework in elkaar zit en hoe de rollen verdeeld moeten worden. Maar uiteindelijk gaat het erom of mensen op individueel niveau leren om met verandering om te gaan. Om het vervolgens samen anders te kunnen doen.
Dat kost tijd, energie en waarschijnlijk ook geld. Maar dat is op z’n zachtst gezegd peanuts in vergelijking met wat het ons kost als we het niet doen. Laten we dus deze periode als kans zien, om samen te kijken naar hoe we het wél willen. Welke toekomst we vorm willen geven. En laten we daar vervolgens samen de schouders onder zetten, gewapend met alle kennis en vaardigheden die we ons eigen hebben gemaakt.
Wil je meer weten over de benodigde kennis en vaardigheden voor echte (Business) Agility? Meld je dan nu aan voor de eerstvolgende editie van onze gratis online training Be Agile First.
