Hoe vaak komt het niet voor dat je ergens van baalt? Op je werk of in je privéleven? Je collega werkt niet erg mee, waardoor jouw werk in de knel komt. Je kinderen vliegen elkaar continu in de haren, waardoor jij thuis niet tot rust komt. Of je manager vraagt of je niet nog even kunt blijven om met iets te helpen, terwijl jij eigenlijk een avond sporten met vrienden gepland had staan. Daar gaat je hele plan, terwijl jij je zo op je wekelijkse afspraak had verheugd. Waarschijnlijk herken je een of meerdere voorbeelden zelf.
Alle reden om deze blog hier aan te wijden. Want balen, teleurstelling en negativiteit – noem het hoe je het wilt noemen – is geen vruchtbare Agile bodem. Het houdt je vast waar je staat, in plaats van ruimte te maken voor vooruitgang. Gelukkig is het wel vrij makkelijk te doorbreken. Zonder dat je daar in eerste instantie die ander bij nodig hebt. Benieuwd hoe dat zit? Lees dan vooral verder.
Onze automatische piloot
Laat me beginnen met een vraag: Wat is jouw eerste reactie op dit soort momenten? Op welke manier geef jij uitdrukking aan je teleurstelling? Grote kans dat – als je echt eerlijk durft te zijn – je naar de ander of de omstandigheden wijst. Die trage collega moet gewoon eens wat meer de schouders eronder zetten. Of je moppert stilletjes op je partner die je kinderen niet tot de orde roept. Hij of zij ziet toch dat jij moe bent van een lange dag werken?
Geen zorgen, dit is onze default setting als mens. Dit is hoe we het allemaal geleerd hebben. Lineair denken. Deze manier van denken gaat over oorzaak-gevolg. Het denken is probleemgericht en kijkt naar het verleden. Oordelend, hiërarchisch en afstandelijk. Wie deed wie wat aan, is de vraag die in het lineaire denken centraal staat. Dus bijvoorbeeld: jouw manager vraagt of je nog even kunt blijven, dus het is zijn schuld dat jij nu niet kunt gaan sporten met je vrienden.
Onze lineaire, automatische piloot zit zo diep dat je dit nu misschien leest en denkt: Ja, maar dat is toch ook zo? Dan had ik toch ook gewoon kunnen gaan sporten? Ja, misschien. Maar had je niet ook ‘nee’ kunnen zeggen? Of in elk geval kunnen onderhandelen? Of met een collega kunnen overleggen, of hij of zij deze keer in kon springen?
Dat rijtje zou ik nog veel langer kunnen maken. Want je hebt altijd zoveel meer ruimte dan je denkt. Maar je neemt ‘m niet, vanuit angst over het algemeen. Bang voor de reactie van je manager, voor het mislopen van een promotie, of voor het stroever worden van de relatie met je collega’s bijvoorbeeld.
Die angst kijken we liever niet aan. Ook al zo’n setting die we als mens over hebben gehouden aan de tijd dat ons leven daadwerkelijk dagelijks gevaar liep. Dus kiezen we voor de weg van de minste weerstand. Tevens de weg van de minste vooruitgang.
Die andere bril
Tijd dus voor een andere manier van kijken. Een nieuwe bril die je steeds de ruimte laat zien die er voor je is. Om zelf de regie te nemen en te behouden, in plaats van hem in de handen van iemand anders te leggen. Om verantwoordelijkheid te nemen en dit niet-helpende patroon te doorbreken.
Die nieuwe bril heet systeemdenken, ook wel circulair denken genoemd. Circulair denken is veel genuanceerder dan lineair denken. Op het moment dat er een ongewenste of ineffectieve situatie ontstaat, ligt de oorzaak daarvan in het systeem als geheel. Er zijn allerlei omstandigheden, processen en relaties die er een rol in spelen. Allemaal hebben ze hun aandeel en allemaal ondervinden ze de effecten ervan. Alles heeft kortom met elkaar te maken. Het is een mensgerichte en niet-oordelende manier van denken. Je onderzoekt de situatie waarin je zit nieuwsgierig. Met maar een doel: continue verbetering.
Deze manier van denken is toekomstgericht en biedt eindeloos kansen voor verandering. Het is een manier van denken waarin je als mens je verantwoordelijkheid erkent en neemt. Dit ervaar je niet als last, maar als mogelijkheid om jouw persoonlijk leiderschap te tonen en die keuzes te maken die jou en anderen verder helpen.
De kansen voor jou en anderen
Blijven we even bij het voorbeeld van de sportavond, had circulair denken jou, jouw manager en het team als geheel zoveel op kunnen leveren. Had jij het gesprek aan durven gaan, omdat die avond met je vrienden belangrijk voor je is, hadden dingen zomaar fundamenteel kunnen veranderen. Misschien had je manager door jou ‘nee’ ineens ingezien dat het oplossen van de issue minder urgent was dan gedacht. Dat de prioriteiten toch ergens anders liggen. Of was het wel belangrijk geweest, maar had een collega die normaalgesproken meer op de achtergrond is eens de kans gekregen om zichzelf in de kijker te spelen.
Dit soort Agile impact kun je dus vrij eenvoudig en op veel momenten maken. Simpelweg door te weten wat voor jou belangrijk is en daarnaar te handelen. Door telkens weer open te kijken naar wat er gebeurt. Jezelf als onderdeel te zien van die (ongewenste) situatie. En jezelf steeds weer de vraag te stellen: Wat kan IK nu doen?
Door die bril zul je zien dat je altijd iets kunt doen. Dat jij altijd de regie hebt. En dat verantwoordelijkheid nemen ineens helemaal niet meer zo streng of zwaar klinkt, maar dat het je ticket naar vrijheid, voldoening, werkplezier is.
Vond je dit artikel interessant en wil je meer weten over mindset en echte Agility? Geef je dan nu op voor onze gratis online training Be Agile First.
